تراورتن یک سنگ رسوبی شیمیایی لایه لایه متشکل از کربنات کلسیم می باشد که غالباً در ارتفاعات کم تشکیل می شوند. که در اطراف زهکش ها، چشمه ها ، در طول نهرها و رودخانه ها ، در طول گسل ها و گاهی در دریاچه ها شکل می گیرند.

وزن مخصوص سنگ تراورتن ۲۵۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب میباشد. این سنگ دارای خلل و فرج است و از لحاظ سختی نسبت به مرمریت ها نرم تر میباشد . سنگ تراورتن در برابر تغیرات آب و هوایی و باران و برف مقاوم میباشد و از لحاظ رنگ بندی متنوع نیز هست ،اکثراً دارای رنگ روشن که اغلب سفید، کرم و خاکستری و یا رنگی بدلیل حضور اکسیدهای آهن و منیزیم (قهوه ای، زرد و قرمز) و کربن (متمایل به آبی، خاکستری و سیاه) می باشد. از عوامل تاثیر گزار بر روی شکل گیری رنگ و طرح سنگ های تراورتن ترکیبات موجود در آن همچون آهن، کلسیم و دیگر ناخالصی ها می باشد و هرچه عناصر محلول در آب این منابع کمتر باشد، رنگ سنگ روشن‌تر خواهد بود. 

سنگ های تراورتن نسبت به سایر نوع های دیگر از نقوش زیبایی در بافت خود بر خودار هستند. این سنگ ها به صورت لایه لایه هستند که رنگ هر لایه با لایه دیگر متفاوت است.

تراورتن دارای بافتی متخلخل و رنگ‌های متنوع و نواری شکل است که تنوع رنگی آن به علت اختلاف در ترکیباتی است که در زمان رسوب‌گذاری در عناصر سنگ وجود دارند و خود را به صورت رگه‌های مختلف نشان می‌دهند. قابل ذکر است که چون این رگه‌ها دارای ترکیب شیمیای متفاوت از زمینه سنگ می‌باشند در سنگ ایجاد شده دارای استحکام کمتری بوده و نقطه حساس یک سنگ را تشکیل می‌دهند که کمترین مقاومت را در برابر ضربه یا فشار از خود نشان می‌دهند و هر چه سنگ دارای رگه‌ها و ناخالصی‌های کمتری باشد استحکام بالاتری را دارا می‌باشد

سنگ تراورتن به دلایل زیر پرمصرفترین سنگ ساختمانی است :

۱ـ مقاومت قابل قبولی دارد و سختی قابل قبول دارد

۲ـ برش پذیری و صیقل آسان دارد

۳ـ شرایط استخراج ایده آل دارد (چون در ارتفاعات مسطح)

۴ـ شکستگی و درز و شکاف کم (در رسوبات دوران چهارم و جوانند و کوهزایی ندارد)

۵ـ زیبایی و تنوع رنگ

۶ـ وجود حفرات جهت چسبیدن خوب به ملات

۷ـ ارزانی قیمت نسبت به سنگها

بافت سنگ تراورتن

رسوبات تراورتن، نوارى شكل و متراكم و داراى بافت متخلخل اند و اندازه و شــكل تخلخل در آنها متنوع است و از چند ميلیمتر تا چندين سانتیمتر و گاهى تا بيش از 10 سانتیمتر در نمونه های مختلفی از تراوتن مشاهده شده است. برخى حفرات سنگ تراورتن با رسوبات ثانوى كربنات كلسيم مثل كاني هاي آراگونيت وكلسيت پر می شوند. حوادث بعد از رسوب گذارى مثل انحلال و شكستگى ها مى توانند تخلخل و نفوذپذيرى را تا دو برابر و حتى بيشتر افزايش دهند . تراورتن ها به صورت سنگهاى نسبتاً خالص و به رنگ سفيد تا كرم روشن بوده و در صورت وجود ناخالصى درآنها به رنگ هاي متفاوت زرد، نارنجي، قرمز، قهوه اي، خاكستري و يا رنگ هاى ديگر نيز تشكيل مى شوند. ناخالصى مى تواند عناصرى مانند آهن، منيزيوم، مواد آلــي، رس و ياعناصر ديگر باشند؛ داراى بافت نوارى، متخلخل، برشى شده(خرد شــده)، و يا ممكن است پيزوليتى(نخودي) باشند، معمولاً ماتريكس به صورت كربنات دانه ريز با حفرات نامنظم بزرگ و كوچك كمتر ازيك ميليمتر تا بيش از يك سانتيمتر هستند حفرات معمولا ً درمسير هايى جهت يافته اند كه بافت موازى به سنگ داده اند . شكل هاى مختلف درياچه اى بيشتر توده اى هستند . تپه ها ممكن است توســط رگه هايى كه از اونيكس و به صورت باندهاى آهك ازكاني آراگونيت با رنگ هاى مختلف هستند، قطع شوند. مشــخصه اصلي تراورتن ها وجود لامينه هاي فشرده به هم، نوارهاي رنگي متناوب با لايه هاي چتري، روزنه اي، با بافت لولــه اي، لكــه دار، نرده اي و لايه هاي متخلخل است.

 هوازدگى: درتراورتن ها منجر به تشكيل حفرات، درز و شكاف ها و يا بزرگتر شــدن آن ها شــده و گاهي نيز تخلخل دربين سطوح لايه بندى با رس و آهن پر مى شوند.

مزایای سنگ های تراورتن

سنگ های زیبای تراورتن به دلیل داشتن حفره های متعدد درون بافت خود در برابر صدا، گرما و سرما عایق می باشند. همچنین به دلیل داشتن این حفره ها سیمان و ملات را به خوبی جذب می کنند و همین امر منجر به افزایش مقاومت این محصول در مقابل منقبض و منبسط شدن می گردد. 

این سنگ  در مقایسه با سایر سنگ ها وزن کمتری دارد و این مزیت بارهای وارده به ساختمان را کاهش می دهد .
سنگ های تراورتن قابلیت فرآوری کردن دارند می توان رویه آن ها را با موادی مثل رزین، بتونه، ماستیک، سیمان و ... پوشش داد. همچنین می توان آن ها را به صورت مات، براق، چکش خورده و سایر فرآوری های دیگر بر روی آن استفاده کرد. سنگ هایی که با رزین پوشش داده می شوند در برابر سایش مقاوم هستند. 

از دیگر مزایت های این سنگ تخلخلی بودن بافت آن است که در هنگام نفوذ آب به بافت سنگ از شکستن سنگ جلوگیری می کند. به علاوه این خصلت منجر به محافظت سنگ تراورتن در برابر هوازده شدن می شود.
برای استفاده از سنگ های تراورتن الزامی به وجود انواع ملات نمی باشد و می توان آن ها را به صورت خشک در کار مورد استفاده قرار داد. 

گفتنی است، قیمت رنگ های پر طرفدار و رایج این سنگ ها مقرون به صرفه است. با این حال برخی مدل های این سنگ دارای قیمت بالایی هستند که بیشتر در نمای ساختمان و به منظور زینت بخشیدن به این بخش از ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند. به علاوه رنگ این سنگ ها دچار تغییر نمی شود.

معایب سنگ تراورتن

عدم یکنواخت بودن رنگ و طرح یکی از معایب سنگ تراورتن است و همچنین مقاومت پایین آن در برابر سرما. در صورت خیس بودنسنگ تراورتن و رسیدن دمای محیط به دمای انجماد، این سنگ فوری خرد می شود و به همین سبب در زمان نگهداری طولانی مدت کوپ های تراورتن در هوای سرد حتماً  آنها را می پوشانند.

سرانه تولید سنگ تراورتن کشورمان، به دلیل افزایش تقاضا، در طی سالهای اخیر افزایش یافته  که در سالهای پیش از 1381 این نوع از سنگ به عنوان سنگی ارزان قیمت شناخته می شد و در بازار داخل مورد توجه قرار نمی گرفت تا با ورود رزین به بازار و جایگزین شدن رزین به جای استفاده از بتونه و سیمان برای پر کردن تخلخلهای سطحی، استفاده ازسنگ تراورتن مورد استقبال قرار گرفت و نیز زیبایی منحصر به فرد آن همراه با قیمت مناسب باعث افزایش فروش در بازار شده است.
از دیگر معایب  سنگ تراورتن جذب آب نسبتاً بالای آن می‌باشد. این نقیصه نیز با ورود رزین به بازار و استفاده از آن در حین فرآوری و پولیش، باعث کم شدن میزان جذب آب شده و از مزایای آن دیرتر کثیف شدن سنگ می باشد. بنابراین کیفیت ساب و رزین استفاده شده در حین فرآوری، در مدت حفظ ماندگاری و زیبایی سنگ تراورتن تاثیر قابل توجهی می گذارند.

سنگ تراورتن خوب چه خصوصیتی دارد؟

• بهترین سنگ تراورتن باید دارای رنگ بندی با تنوع بالا باشد تا شما بتوانید علاوه بر کیفیت طرح و رنگ دلخواهتان را داشته باشید.

• ابزاری که برای برش تراورتن استفاده می گردد باید بسیار پیشرفته و حرفه ای باشد، چرا که یکی از عوامل بسیار تاثیر گذار روی کیفیت نهایی سنگ تراورتن ابزاری است که برای آماده سازی آن استفاده می شود.

• ترورتن های با کیفیت و عالی نسبت به سنگ های رده پایین تر دارای وزن کمتری هستند که این موضوع باعث راحتتر شدن نصب و قابلیت ایستایی مورد تایید سازمان نظام مهندسی را در ارتفاع های بالا و ساختمان های بلند دارند.

• تراورتن مرغوب باید عایق حرارتی خوبی باشد.